| 2012 |
Skarżysko-Kamienna
I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego
I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego
| 2012 |
We wsi Kamienna, która potem stała się miastem, a następnie Skarżysko-Kamienną, Żydzi osiedlali się już w XVIII wieku, a w roku 1921 stanowili aż 20% ogółu mieszkańców. Zajmowali się przede wszystkim produkcją stali i garbarstwem. W 1923 roku powstała gmina żydowska. Wybudowano pierwszą drewnianą synagogę, mykwę, cheder oraz cmentarz żydowski przy obecnej ulicy Łyżwy. W 1935 roku w miejscu starej synagogi przy ulicy Fabrycznej wzniesiono nową – murowaną. W 1941 roku naziści utworzyli w mieście getto, z którego wywieziono 2,5 tysiąca osób do obozu zagłady w Treblince. Założyli też obóz pracy HASAG, w którym zginęło około 20 tysięcy Żydów. Od stycznia 1944 roku funkcjonował on oficjalnie jako obóz koncentracyjny.
Mówiąc o warsztatach Szkoły Dialogu w Skarżysku-Kamiennej, warto przywołać słowa uczniów, którzy tak opowiadają o początku swojego zainteresowania historią żydowską w swoim mieście: „Zaczęło się od ciekawości, pytań bez odpowiedzi: Dlaczego w 2006 roku wyburzono pozostałości skarżyskiej synagogi i nie upamiętniono tego miejsca? Dlaczego na nagrobku żydowskim w naszym mieście widnieje napis «zamordowani w grudniu 1945 r.»? Dlaczego mieszkanka naszego miasta, która jest Sprawiedliwą wśród Narodów Świata nie chce o tym z nikim rozmawiać?”. Podczas warsztatów Szkoły Dialogu licealiści szukali odpowiedzi na te i wiele innych pytań. Zgłębianie historii miejscowych Żydów wciągnęło ich bez reszty.
Na zajęciach żywo dyskutowali o sytuacji Polaków ukrywających w czasie wojny swoich żydowskich sąsiadów, o stereotypach dotyczących Żydów, o warunkach życia i pracy w obozie pracy HASAG. Odnaleźli relacje więźniów z obozu. Dodatkowo spotkali się z Edwardem Kopówką, dyrektorem Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince. Poruszyło ich to, że miejsce po wyburzonej w ich mieście synagodze w żaden sposób nie zostało upamiętnione. W czasie zbierania informacji o historii Skarżyska odkryli też budzącą grozę historię budynku swojej szkoły. W jej fundamentach złożono w czasie wojny część macew ze zlikwidowanego cmentarza. Drążąc zagadnienie losów szkoły w czasie wojny, dowiedzieli się także, że jej budynek służył jako szpital dla niemieckich żołnierzy. Przygotowując się do przeprowadzenia wycieczki śladami skarżyskich Żydów, licealiści podzielili się na grupy. Część z uczniów wyszukiwała informacje, inni tworzyli plakaty z fotografiami dotyczącymi miejsc pamięci, jeszcze inni studiowali mapy i ustalali trasę wycieczki, a chłopcy ze szkolnego Dyskusyjnego Klubu Filmowego dokumentowali wszystkie działania na bieżąco, by ostatecznie stworzyć film o przebiegu programu.
28 czerwca uczestnicy Szkoły Dialogu przeprowadzili dla swoich kolegów rajd po miejscach pamięci polsko-żydowskiej. Opowiadali o przedwojennej i wojennej historii miasteczka. Uczestnicy spaceru odwiedzili granice byłego getta i zobaczyli miejsce po wyburzonej synagodze, w której do czasów rozbiórki zachowany był oryginalny układ wnętrz. Zatrzymali się obok żydowskiego pomnika i odwiedzili kirkut, gdzie poznali symbolikę żydowskich nagrobków.
Na koniec licealiści poprosili o wypowiedzi uczestników wycieczki. „Podczas rajdu najbardziej ujął mnie moment, kiedy została opowiedziana historia skarżyskiego getta. Wzruszenie wywołała we mnie opowieść o ludziach, którzy na mrozie, bez ciepłych ubrań i butów, nosili ciężkie worki z saletrą” – podzieliła się swoimi refleksjami Monika. „Najbardziej podobało mi się miejsce po byłej synagodze. Właściwie były tam tylko drzewa i krzaki, ale czuło się powagę tego miejsca…”– powiedział Arek, a Paweł dodał: „Nie zdawałem sobie sprawy, że mamy taki piękny żydowski cmentarz…”.
Lubię organizować różne eventy, a te zajęcia umożliwiły mi nabranie doświadczenia w tym zakresie (…) Dowiedziałam się wielu ciekawych informacji, o których bez tego projektu nie miałabym pojęcia. Zajęcia zrodziły we mnie chęć działania, odkrywania dalej i dalej. Chciałabym, żeby miejsca, o których się dowiedzieliśmy, były w jakiś sposób oznaczone.
Martyna, uczestniczka warsztatów
Na warsztatach dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy, o których nie mieliśmy zielonego pojęcia. Nasze miasto ma bardzo interesującą historię, której nikt wcześniej nam nie przybliżał (…) Warsztaty dały nam motywację do zainteresowania się problemem podejścia mieszkańców Skarżyska do Żydów.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego
Uczniowie:
klasy I-II
Nauczycielka:
Agnieszka Marczewska
Ekspert:
Edward Kopówka
Trenerki:
Ewelina Bartosik, Beata Godlewska
Więcej informacji o Skarżysku-Kamiennej znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
