Sokołów Podlaski

Przy tej ulicy na przestrzeni lat powstały cztery synagogi, które były własnością gminy, piąta znajdowała się przy ul. Rogowskiej i należała do osoby prywatnej. Sokołów był typowym wielonarodowym miasteczkiem pogranicza. Część środkowa i północna zajmowana była przez katolików, środkowo-zachodnia – przez Żydów, natomiast Rusini skupiali się wokół cerkwi. W początkach XX wieku ludność żydowska specjalizowała się głównie w wytwórstwie odzieży i handlu. W czasie II wojny światowej 28 września 1941 roku utworzono w Sokołowie getto, które swoim zasięgiem obejmowało ulice Piękną, Małą i Prostą. Stłoczono tam około 7 tysięcy osób. 30 września 1942 roku w czasie akcji likwidacyjnej na miejscu zamordowano około tysiąca osób, natomiast resztę wywieziono do obozu zagłady w Treblince. W Sokołowie budynek synagogi został zniszczony podczas wojny, dziś w jego miejscu stoi lokalne centrum handlowe. Na dawnym cmentarzu istnieje dziś park miejski; jedynie pomnik postawiony tam w 2009 roku świadczy o dawnym przeznaczeniu miejsca.

fot. M.Kruszewska, S.Ruszkowska

Podczas warsztatów z trenerkami Forum Dialogu okazało się jednak, że można znaleźć coś jeszcze. W czasie wycieczki próbnej uczniowie odkryli ślad po mezuzie na framudze drzwi jednego z domów. Ponadto dotarli do archiwalnych zdjęć miejscowości i wspomnień z okresu II wojny światowej. Podczas zajęć w szkole z ogromną energią uczestniczyli w ćwiczeniach prowadzonych przez trenerki. Dzięki swemu zaangażowaniu zdobyli zupełnie nową wiedzę na temat historii ich miasta i roli społeczności żydowskiej w przedwojennym Sokołowie. Menora, szabat, synagoga, mykwa, macewy to pojęcia, o których wiele się dowiedziałam. Dzięki zajęciom zyskałam dużą wiedzę, ale i miło spędziłam czas – mówi jedna z uczestniczek warsztatów.

W ramach projektu finałowego uczniowie przygotowali aż dwie wycieczki śladami Żydów z Sokołowa Podlaskiego – jedną dla uczniów swojej szkoły, a drugą dla chętnych mieszkańców Sokołowa Podlaskiego. Akcja promocyjna wydarzenia była zakrojona na szeroką skalę – mówiono o nim w regionalnym radiu, pisano w lokalnej prasie i w mediach internetowych. Wielkiego wsparcia udzielił uczniom Sokołowski Ośrodek Kultury.

Wycieczka rozpoczęła się od wyświetlenia filmu z sondy ulicznej, którą uczniowie przeprowadzili w trakcie przygotowywania projektu. Sonda dotyczyła wiedzy mieszkańców na temat ludności żydowskiej, która mieszkała w Sokołowie Podlaskim przed II wojną światową, oraz informacji o kulturze żydowskiej. Następnie uczestnicy odwiedzili takie miejsca jak pozostałości po młynie należącym przed wojną do rodziny żydowskiej, park, który znajduje się w miejscu starego cmentarza żydowskiego, budynek dawnej szkoły żydowskiej, miejsce, gdzie stała mykwa oraz miejsce dawnej synagogi, a także dom ostatniego sokołowskiego rabina i budynek przedwojennej gminy żydowskiej. Po wycieczce na terenie szkoły odbyła się gra terenowa, sprawdzająca zdobytą podczas wycieczki wiedzę. Wszyscy uczestnicy konkursu otrzymali słodkie nagrody. Następnie każdy mógł spróbować pysznych dań przygotowanych przez licealistów. Podczas kolejnej wycieczki zrezygnowano z gry terenowej ze względu na starszy wiek uczestników. Wyświetlone zostało natomiast nagranie z wcześniejszej wycieczki. Na wycieczkę przybyło około 50 osób. Uczniowski raport z wykonanych działań projektowych przyjął formę blogu internetowego.

Więcej informacji o Sokołowie Podlaskim znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.