W dniach 15-17 września 2017 roku Forum Dialogu zorganizowało trzecią już Lokalną Konferencję Liderów Dialogu. Te coroczne spotkania, dodane do programu Liderzy Dialogu w 2015 roku, służą stworzeniu dogodnej przestrzeni, w której Liderzy mogą się integrować, dzielić doświadczeniami i wzmacniać łączące ich więzi. To świetna okazja do zaprezentowania swoich dokonań przed innymi Liderami i wymienienia się „w terenie ” pomysłami i rozwiązaniami potencjalnych problemów. W tym roku konferencja odbyła się w województwie podkarpackim, a uczestników gościli Liderzy działający w tym regionie: Adam, Joanna i Michał Lorenc oraz Magdalena Zykiert w Rymanowie, Jacek Koszczan w Dukli i Jerzy Dębiec w Nowym Żmigrodzie.

Dzięki wizycie w trzech miejscowościach i tak dużej liczbie goszczących, wszyscy uczestnicy mieli wyjątkową okazję przyjrzeć się zarówno bardzo różnym wyzwaniom, przed jakimi stają Liderzy, jak i bardzo różnym sposobom, na które ci aktywiści upamiętniają historię lokalnych społeczności żydowskich i pracują na rzecz odbudowywania więzi między potomkami polskich Żydów z zagranicy a współczesną Polską.

W Rymanowie głównym aspektem działania aktywistów związanych ze stowarzyszeniem „Spotkanie Rymanów” jest praca na rzecz ułatwienia dialogu między potomkami rymanowskich Żydów a mieszkańcami miasta. Organizują oni spotkania, których uczestnicy mogą dowiedzieć się więcej o sobie i dzielić się swoimi historiami i opowieściami. Członkowie „Spotkania Rymanów” nie tylko stworzyli szeroką sieć wzajemnych kontaktów, ale udało im się też wciągnąć do współpracy lokalne władze i proboszcza. Podczas wizyty w Rymanowie uczestnicy konferencji mieli okazję zobaczyć bogate dziedzictwo materialne rymanowskiej społeczności żydowskiej: cmentarz z ohelami słynnych rymanowskich cadyków, synagogę i zachowany specyficzny układ urbanistyczny typowego galicyjskiego sztetla. Mogli także podziwiać efekty zagranicznej współpracy, w której uczestniczy stowarzyszenie, na przykład Dom Małki, siedzibę organizacji. Dom został odnowiony dzięki wsparciu Małki Shacham Doron, prawnuczki przedwojennego właściciela budynku. Gdy uczestnicy konferencji opuszczali Rymanów, jeden z nich żartem stwierdził, że wygląda na to, iż Liderzy z Rymanowa znają osobiście wszystkich potomków rymanowskich Żydów.

fot. J.Szkarłat

W Dukli Lider Dialogu Jacek Koszczan podzielił się z grupą szczegółami długiego procesu formalnego uzyskiwania wszystkich niezbędnych pozwoleń i finansowania budowy pomnika ku czci lokalnej społeczności żydowskiej. Było to bardzo cenne szczególnie dla tych z Liderów, którzy planują podobne upamiętnienia w swoich miejscowościach. Grupa odwiedziła też dukielską zrujnowaną synagogę i zapoznała się z nigdy nie zrealizowanymi planami jej renowacji, z których najstarsze pochodzą z lat 50. i 60. XX wieku.

fot. J.Szkarłat

Na koniec konferencji, podczas wizyty w Nowym Żmigrodzie Jerzy Dębiec, lokalny Lider Dialogu, opowiedział o wyzwaniach, na jakie natyka się w swoich działaniach osoba pracująca samotnie – jego jedyny pomocnik ostatnio przeprowadził się do innej miejscowości. Wszyscy uczestnicy konferencji byli pod wielki wrażeniem zaangażowania Jerzego Dębca i ogromu pracy, jaki wkłada w opiekę nad nowożmigrodzkim cmentarzem żydowskim. Jeden z nich skomentował z uznaniem, że trawa porastająca cmentarz jest tak zadbana, jak na polu golfowym. Jerzy Dębiec z kolei miał okazję skonsultować się z osobami bardziej doświadczonymi w realizacji projektów międzynarodowych, co może okazać się bardzo przydatne, jako że sam aktualnie planuje nawiązanie kontaktów w potomkami Żydów z Nowego Żmigrodu. Po skończonym zwiedzaniu miejscowości uczestnicy konferencji udali się jeszcze na przełęcz Hałbowską, gdzie uczcili pamięć 1200 Żydów zamordowanych w tym miejscu podczas wojny i pochowanych w zbiorowej mogile.

fot. J.Szkarłat

Projekt współfinansowany przez Fundację Ledor Wador.

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu Liderzy Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference umożliwia organizacjom na całym świecie prowadzenie działań edukacyjnych na temat Zagłady oraz zachowanie pamięci o tych, którzy zginęli.