Święto dialogu
„To od was, młodzi ludzie zależy przyszłość. Wasza praca, którą wy robicie, jest tak absolutnie wspaniała, że chciałabym, żeby wasze pokolenie rozmnożyło się po całym świecie”, powiedziała Esther Pinskier, Ocalała z Holokaustu, urodzona w Warszawie, a obecnie mieszkająca w Australii. W filmowym przesłaniu do uczniów zauważyła, że upamiętnianie przeszłości jest inwestowaniem w lepszą, bardziej tolerancyjną przyszłość, w której dialog i odbudowa utraconych więzi są możliwe. To właśnie ta filozofia przyświeca programowi Szkoła Dialogu, którego uroczysta Gala odbyła się 3 marca 2017 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie. Podczas wydarzenia uhonorowani zostali uczniowie 40 szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z całej Polski biorący udział w programie Szkoła Dialogu 2016, a także 15 szkół, które kontynuowały pracę rozpoczętą podczas warsztatów w poprzednich latach. Celem programu jest inspirowanie młodzieży do samodzielnego odkrywania i pielęgnowania lokalnej żydowskiej historii i pamięci.
Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bondar porównał działania w ramach programu Szkoła Dialogu do płynięcia łódką pod prąd wielkiej rzeki.
„Jej prąd jest niezwykle silny, nie widać dna, unosi się muł. Czujemy, że gdzieś w oddali czai się wielki wodospad. Natomiast Państwo – wbrew temu nurtowi – wiosłują i się nie poddają. Wierzą, że w ten sposób się uratują. I uratują przy tym człowieczeństwo.”
Przewodniczący Rady Fundacji Forum Dialogu, Henryk Wujec, zauważył, że obecna sytuacja w Polsce i na świecie zaczyna niebezpiecznie przypominać nastroje panujące przed drugą wojną światową. Nawiązując do przedwojennego artykułu Stanisława Stommy pt. „Pod prąd Niagary”, zwrócił się do uczniów i trenerów Forum: „Wy też płyniecie pod prąd Niagary, sprzeciwiacie się tej powszechnej na całym świecie, bo nie tylko w Polsce, narastającej fali nacjonalizmu. Wtedy ta walka nie do końca zakończyła się sukcesem. Miejmy nadzieję, że po tych doświadczeniach i po tym, że jest was tak wielu i macie taką samą odwagę jak wtedy Stanisław Stomma, że to wszystko skończy się sukcesem i że uchroni się ludzkość i Polskę od rzeczy, których moglibyśmy się potem wstydzić”.
Rabin Michael Schudrich, Naczelny Rabin Polski
Na Galę, poprowadzoną przez Marcina Mellera, przybyło ponad 1200 osób, w tym uczniowie i nauczyciele szkół uczestniczących w programie, trenerzy Forum Dialogu. Przybyli również znakomici goście, przedstawiciele władz państwowych i lokalnych, jak również dyplomaci, osoby publiczne, artyści, naukowcy i dziennikarze związani z Forum Dialogu, którzy swoją obecnością potwierdzają zarówno wagę, jak i prestiż samej uroczystości i całego programu Szkoła Dialogu. W tym roku gościli u nas:
Bogdan Borusewicz, Wicemarszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich
Anna Azari, Ambasador Izraela w Polsce
Paul Wojciechowski, Ambasador Australii w Polsce
Włodzimierz Paszyński, Wiceprezydent Miasta Stołecznego Warszawy
Michael Schudrich, naczelny rabin Polski
Henryk Wujec, Przewodniczący Rady Forum Dialogu
Niezmiennie cieszy nas również obecność przedstawicielki Głównego Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, Alicji Schnepf.
W tym roku, na Galę przybyli też goście zagraniczni. Samantha Britt, amerykańska śpiewaczka operowa, uświetniła Galę Szkoły Dialogu swoim występem, wykonując dwa utwory w jidysz, „Du szajnst wi di zun” i „Zol noch zajn szabes” oraz arię „Je veux vivre” z opery „Romeo i Julia”.
Była z nami też rodzina Pinskierów, która do Warszawy przyjechała specjalnie na Galę. Podczas ceremonii Esther Pinskier została zaproszona na scenę i obdarowana kwiatami przez Ambasadora Australii Paula Wojciechowskiego i Prezesa Forum Andrzeja Folwarcznego.
Od 2008 roku 270 szkół reprezentujących 190 miejscowości zrealizowało program Szkoła Dialogu i otrzymało tytuł „Szkoły Dialogu”. „Otworzyliście mi oczy” – powiedział Adam Bodnar komentując wrażenie, jaki zrobiła na nim prezentacja uczniowskich dokonań. W 2016 roku główną nagrodę w konkursie na najlepszy projekt upamiętniający społeczność żydowską przyznano uczniom z Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 1 im. Wojciecha Korfantego w Chorzowie. Uczestnicy nie tylko zorganizowali grę miejską z atrakcyjnymi nagrodami, ale umiejętnie zaangażowali lokalne władze we wsparcie ich inicjatywy. Co więcej, chorzowscy uczniowie złożyli petycję do Prezydenta Miasta o upamiętnienie miejsca po synagodze. Zebrali pod nią 200 podpisów wśród uczniów, nauczycieli i mieszkańców miasta. Druga nagroda przypadła ex aequo Zespołowi Szkół w Pilicy oraz Gimnazjum nr 16 im. Marii Konopnickiej w Sosnowcu. Trzecią nagrodę otrzymał Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Drawsku Pomorskim. Ponadto, jury wyróżniło dwie szkoły, Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Sztumie i LXIII Liceum Ogólnokształcące im. Lajosa Kossutha w Warszawie. Poziom nadesłanych prac zachwyca ogromem wysiłku, zaangażowania i kreatywności uczniów, którzy nierzadko odkrywają zupełnie nieznane wcześniej historie.
Często też praca nad projektem sprawia, że to uczniowie sami stają się nauczycielami. Dzięki temu nabierają więcej pewności siebie i poczucia sprawczości. Włodzimierz Paszyński, Zastępca Prezydenta m. st. Warszawy powiedział: „Odkrywacie i ożywiacie świat, którego nie ma, który został zamordowany. Ale waszymi działaniami sprawiacie, że nie da się zamordować pamięci. To jest szczególnie istotne zwłaszcza dzisiaj. To, co robicie, być może przyczyni się do tego, że ten język pogardy, że te postawy pogardy, tak naprawdę nie będą się upowszechniać.”
Szkoły Dialogu i Gali Szkoły Dialogu nie byłoby bez instytucji, fundacji, firm i osób prywatnych, które wspierają finansowo i organizacyjnie jej realizację. Szczególne podziękowania kierujemy do Teatru Wielkiego – Opery Narodowej oraz do instytucji, które wsparły projekt w 2016 r. i jego uroczyste podsumowanie:
Friends of the Forum, Conference on Jewish Material Claims Against Germany, Miasto Stołeczne Warszawa, Dutch Jewish Humanitarian Fund, Fundacja Azrieli, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Centrum Żydowskie w Oświęcimiu, Czarna Owca, Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo FILO, Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, Grycan – Lody od Pokoleń, Wydawnictwo Iskry, Korporacja Ha!art, Fabryka Cukiernicza Kopernik, KrytykaPolityczna.pl, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Prószyński i S-ka, Dom Wydawniczy REBIS, Stowarzyszenie Żydowskie Czulent, Świat Książki, Wydawnictwo W.A.B., Wydawnictwo Znak.
