Brzesko

Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych

Brzesko jest położone w województwie małopolskim i liczy 35 tysięcy mieszkańców. Początki obecności Żydów datuje się na koniec XVI wieku. Na przełomie XIX i XX wieku stanowili oni powyżej dwóch trzecich wszystkich mieszkańców, czyli ponad 2300 osób. W latach 1894–1906 funkcję burmistrza gminy piastował Żyd Henoch Klopholz. W Brzesku, mimo wojennych zniszczeń, zachowały się miejsca związane z żydowską historią. Przetrwały budynki, w których funkcjonowały synagoga, mykwa, domy modlitwy i cheder. Ocalał także dziewiętnastowieczny kirkut z kilkuset macewami.

„Uważam, że wzięcie udziału w warsztatach było bardzo dobrym pomysłem. Ja i moi koledzy dowiedzieliśmy się dużo nowych rzeczy o Żydach i ich kulturze. Możemy teraz lepiej ich zrozumieć” – wspominał jeden z uczniów, Jakub. Już od pierwszych warsztatów licealiści wykazywali się dużą otwartością, ciekawością i chęcią do działania. Z zapałem poznawali historię Żydów w Polsce. Podczas pracy projektowej wytrwale szukali dodatkowych informacji. Spotkali się z Jerzym Wyczesanym – historykiem sztuki, autorem licznych publikacji o brzeskich Żydach. Zwiększyła się także ich świadomość historii Brzeska.

„Myślę, że to jest fantastyczne, że mogę dowiedzieć się tak wiele o swoim mieście i pokazać to innym” – podkreślał jeden z uczestników warsztatów. Ważnym wydarzeniem dla licealistów była wizyta żydowskiej młodzieży ze szkoły Himmelfarb w Jerozolimie. Przyjechała ponad setka uczniów wraz z nauczycielami i Dovem Landauem, dawnym mieszkańcem Brzeska. Dzięki wspólnym śpiewom, tańcom i rozmowom młodzi ludzie mieli szansę lepiej się poznać i przełamać stereotypy.

„Nie ma historii Brzeska bez Żydów” – tymi słowami jedna z uczennic przywitała uczestników finałowej wycieczki. 2 grudnia do Regionalnego Centrum Kulturalno-Bibliotecznego przybyli zaproszeni goście: burmistrz, przedstawiciele starostwa, dyrekcja i nauczyciele ze szkoły, mieszkańcy miasta i uczniowie. Grała muzyka, uczniowie tańczyli, stoły zastawiono koszernym poczęstunkiem. Uczestnicy wycieczki oglądali kopie archiwalnych wspomnień Żydów z Brzeska, którzy przeżyli Zagładę. „Spotkaliśmy się dzisiaj, aby podążyć śladem brzeskich Żydów. Udamy się w podróż od narodzin do śmierci” – tymi słowami jedna z uczennic zaprosiła wszystkich na spacer.

fot. M.Kruszewska, S.Ruszkowska

Pierwszym punktem był dziedziniec dawnej synagogi. Główny przewodnik, Franek, przybliżył początki historii brzeskich Żydów, opowiedział także o historii i znaczeniu synagogi i mykwy, które funkcjonowały tu przed wojną. Wszyscy mogli przenieść się na chwilę w czasie. Ubrana w weselne stroje dwójka uczniów przedstawiła scenkę o zawieraniu małżeństwa. W kolejnym miejscu uczestnicy dowiedzieli się, czym był cheder, i zobaczyli, jak mogła wyglądać szkolna przerwa. W tej scence dziewczynki grały w klasy, rozmawiały o chłopcach, a kilka uciekło na wagary. Następnie wszyscy udali się na rynek, którego historia sięga XIV wieku. Tu mieszkali i pracowali Żydzi, odbywały się jarmarki, toczyło się codzienne życie. Uczennice wcieliły się w role przedwojennych handlarek. Na placu Kazimierza (dawniej Apelplatz) uczniowie odczytali wspomnienia brzeskich Żydów ocalałych z Zagłady, opowiedzieli także o historii miejscowego getta. Ostatnim punktem była wizyta na kirkucie. Przewodnik przybliżył historię tego miejsca, ubrane na czarno dziewczęta czytały wiersze. Uczestnicy obejrzeli macewy i ohel, opuszczając cmentarz symbolicznie obmyli ręce w przygotowanej przez uczniów wodzie.

Goście z entuzjazmem wypowiadali się o wycieczce: „Wasza praca (…) pokazuje, że ta historia Brzeska, która trwała przez ładnych paręset lat, ona nie zniknęła z końcem II wojny światowej (…) ale, że ta pamięć – ona trwa” – powiedziała Anna Brzyska, tłumaczka od kilku lat zajmująca się kontaktami polsko-żydowskimi. „Największe wrażenie zrobiła na mnie gra w klasy (…) Właściwie przeniosłam się w czasie (…) Coś takiego bardzo zwykłego, a jednocześnie niezwykłego, bo już nigdy nie wróci” – dodała Agnieszka Kania, wykładowczyni na Uniwersytecie Jagiellońskim. Taką samą wycieczkę uczniowie przeprowadzili także dla trzydziestki swoich rówieśników.

W ramach sprawozdania licealiści przygotowali film dokumentujący realizację projektu oraz scenariusz wycieczki, który przetłumaczyli na język angielski. Stworzyli również profil na Facebooku i kanał na YouTube.

Nasza nauczycielka powiedziała nam, że zmieniamy świat i że jest to wydarzenie, które zapamiętamy do końca życia.

Uczestnik warsztatów

Jestem przekonana, że to, co stworzyliśmy tu razem, będzie się rozwijać, a grupa ludzi, którą na chwilę obecną tworzymy, powiększy się. Warsztaty nie tylko pomogły mi poszerzyć swoją wiedzę, ale – co ważne – nauczyły mnie otwartości na inną kulturę oraz pracy w gronie nowo poznanych osób.

Uczestniczka warsztatów

Warsztaty te nauczyły mnie otwartości na ludzi.

Agata, uczestniczka warsztatów

Brzesko

Szkoła:
Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych
Wyróżnienie:
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2016
Uczniowie:
klasy I-II
Nauczycielki:
Agata Marek, Bernadeta Styczeń
Ekspert:
Jerzy Wyczesany
Trenerki:
Małgorzata Kruszewska, Sonia Ruszkowska

Więcej informacji o Brzesku znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

logo 2

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe