Frysztak
Gimnazjum Publiczne nr 1
Gimnazjum Publiczne nr 1
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2013
Warsztaty Szkoły Dialogu odbyły się we frysztackim gimnazjum już dwa razy. Kolejna grupa młodzieży poznawała historię żydowskich mieszkańców swojego miasta. Dlaczego? Ponieważ Żydzi mieszkali tu już w XVII w. Stanowili wtedy około 60 proc. mieszkańców miasta, a na początku XX w. nawet 73 procent. Podczas wojny zginęło trzy czwarte całej ludności miasteczka, głównie Żydzi.
Uczniowie gimnazjum chcieli tym razem nie tylko zorganizować wycieczkę śladami Żydów z Frysztaka, ale też przygotować coś trwałego, co dalej będzie szerzyć wiedzę o tej społeczności miasta. Przygotowywali się więc jak najlepiej.
Poza opisami historii frysztackich Żydów oraz tekstów o kulturze i tradycjach żydowskich wykorzystali wiersze autorstwa dawnych uczniów chrześcijańsko-żydowskiej szkoły we Fryszaku. Na zorganizowaną wycieczkę uczniowie zaprosili koleżanki i kolegów z pozostałych klas pierwszych gimnazjum. Pokazali im aptekę państwa Zasielskich – żydowskiej rodziny żyjącej w miasteczku, miejsce targów zwierząt, na którym podczas okupacji zgromadzono Żydów, a następnie wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu, teren getta na ul. Gołębiowskiego, miejsce po synagodze, dom rabina, cmentarz, gdzie odczytali tekst żydowskiej modlitwy za zmarłych, innej niż kadisz.
Na starym kirkucie znajduje się grób Estery Etel, córki Elimelecha z Leżajska, natomiast na nowym cmentarzu, w pobliskiej Twierdzy pochowany jest cadyk Menachem Mendel Halberstam z Frysztaka z bardzo znanej i poważanej grupy chasydów, którzy później stworzyli dynastię z Bobowej. Poszli też pod pierwszą szkołę powszechną, na rynek, gdzie kiedyś stały sklepy żydowskie, pod budynek „porodówki”, gdzie akuszerkami były również kobiety żydowskie, pod budynek sądu grodzkiego, za czasów wojny była to siedziba Judenratu. Słuchali również nagrania rozmowy ze starszym mieszkańcem miasta, który pamiętał jeszcze Żydów z Frysztaka. Udało im się też dotrzeć do prac rodzimego artysty Marka Hadro i jego rysunków przedstawiających m.in. zachowany w pamięci budynek synagogi.
Wycieczka odbyła się 8 listopada, kilka dni przed Świętem Niepodległości, i włączona została do lokalnych obchodów tego dnia.
Gimnazjaliści wyszli również z inicjatywą posprzątania cmentarza, który znajduje się w bliskiej odległości od rynku, ale jest dosyć zaniedbany.
W opracowanym na tę okazję przewodniku, oprócz map, zdjęć, rysunków, uczniowie umieścili także opowieści o konkretnych osobach i rodzinach żydowskich, wszystkie powstałe na bazie relacji mieszkańców Frysztaka. Młodzież tak dobrała tematy, aby ukazać wątki historii miasta wspólne dla społeczności polskiej i żydowskiej, czy to w tekście o lokalnych targach i jarmarkach, czy o „porodówce”.
Spacerownik można pobrać ze strony szkoły, jest nim zainteresowany również Urząd Gminy.
Szkoła:
Gimnazjum Publiczne nr 1
Wyróżnienie:
Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2013
Uczniowie:
klasa I a
Nauczycielka:
Joanna Menduś
Ekspert:
Henryk Błoniarz
Trenerki:
Ewelina Bartosik, Jagoda Jabłońska
Więcej informacji o Frysztaku znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Program Szkoła Dialogu we Frysztaku został zrealizowany dzięki wsparciu HARVEYA KRUEGERA.
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
