| 2016 |
Gorlice
I Liceum Ogólnokształcące im. Marcina Kromera
I Liceum Ogólnokształcące im. Marcina Kromera
| 2016 |
Gorlice są położone w województwie małopolskim i liczą około 30 tysięcy mieszkańców. Pierwsi Żydzi zaczęli się pojawiać w mieście w XVII i XVIII wieku. W drugiej połowie XIX wieku wraz z industrializacją przybywało ich coraz więcej. Zajmowali się głównie handlem i przemysłem naftowym. Po I wojnie światowej byli właścicielami około 90% sklepów i 30% warsztatów rzemieślniczych. W 1924 roku w skład Rady Miejskiej wchodziło 22 Żydów. Gorlice były silnym ośrodkiem syjonistycznym. W 1939 roku miasto zamieszkiwało między 4,5 a 5 tysięcy Żydów, co stanowiło prawie 50% mieszkańców. W połowie października 1941 roku Niemcy utworzyli getto. Ostatecznie zlikwidowano je w sierpniu 1942 roku. Wojnę przeżyło prawdopodobnie około dwustu gorlickich Żydów.
W mieście pozostało niewiele materialnych śladów obecności wspólnoty żydowskiej. Budynek jednej z synagog zburzono w 2016 roku, w drugim mieści się piekarnia. Na cmentarzu z drugiej połowy XVIII wieku ocalało kilkaset nagrobków zachowanych w różnym stanie. W Gorlicach liczne są tablice upamiętniające tutejszych Żydów.
Uczniowie już od pierwszych warsztatów wykazywali się dużym zaangażowaniem i otwartością. „Sposób prowadzenia warsztatów, prace jakie wykonywaliśmy, ułatwiły mi zrozumienie niektórych rzeczy. Myślę, że obudziła się we mnie ciekawość i chęć zdobywania informacji, o których nikt wcześniej nie wspominał” – powiedział jeden z uczestników projektu. Licealiści na nowo odkrywali historię swojego miasta, zdobywali świadomość jego wielokulturowej przeszłości. „Inaczej patrzę na miasto, w którym żyję, dostrzegam miejsca i symbole niewidoczne dla mnie wcześniej. Po warsztatach mogę dzielić się zdobytą wiedzą i ciekawostkami” – podkreślił jeden z uczniów. Przygotowując się do wycieczki finałowej, uczniowie, prócz wizyt w bibliotece i szukania informacji w internecie, rozmawiali z najstarszymi mieszkańcami Gorlic. „Projekt był impulsem, dzięki któremu odkryłam wiele książek o historii mojego miasta, ale przede wszystkim dotarłam do osób, które jeszcze te czasy pamiętają. Myślę, że przed warsztatami nie byłabym zainteresowana rozmową z babcią o historii mojego miasta” – powiedziała jedna z uczestniczek warsztatów.
5 grudnia uczniowie zaprosili swoich kolegów i koleżanki ze szkoły na wycieczkę śladami Żydów z Gorlic. Swój spacer zatytułowali „Zapomniane gorlickie gwiazdy”. Podczas przygotowań do projektu odnaleźli wizerunki gwiazd Dawida, które zachowały się na balkonach jednego z budynków. Spotkanie rozpoczęło się w szkole, przewodnicy wprowadzili wszystkich w założenia projektu i opowiedzieli o Szkole Dialogu.
Następnie razem ruszyli na gorlicki rynek, gdzie dowiedzieli się między innymi, kiedy Żydzi przybyli do miasta, ilu ich było i czym się zajmowali. Przy ulicy Piekarskiej, w miejscu gdzie stała synagoga, uczniowie przybliżyli informacje o judaizmie i kirkutach. Na tak zwanym Maślanym Rynku, czyli placu Dworzysko, były opowieści o tym, jak toczyło się tu codzienne życie.
Kolejny punkt znajdował się przy pomniku upamiętniającym Zagładę gorlickich Żydów, gdzie uczniowie poznali między innymi historię miejscowego getta i wysłuchali relacji świadków historii. Na ulicy 3 Maja, w miejscu gdzie niegdyś była jesziwa, nawiązali do współczesnego Izraela. Na zakończenie spaceru wszyscy udali się do szkoły. Tu czekały na nich smakołyki z kuchni żydowskiej – maca, chałka, daktyle i jabłka z miodem. Przewodnicy opowiadali zaś o wybranych żydowskich świętach. Nowo zdobytą wiedzę spacerowicze mogli sprawdzić, rozwiązując test, który przygotowała grupa projektowa. Uczniowie nakręcili także dwa filmy – jeden zapraszający na wydarzenie, drugi podsumowujący projekt.
Na wycieczce, którą organizujemy w ramach projektu, zauważyliśmy gwiazdę Dawida na jednym z balkonów mieszkań w zabudowie gorlickiego rynku. Szłam ulicą, gdzie wcześniej była synagoga. Wydaje mi się, że to wszystko zostaje powoli zapominane. Ja wiem, że o tym nie zapomnę. Całe to doświadczenie zmotywowało mnie do tego, żeby rozejrzeć się wokół i odwiedzić cmentarz żydowski, którego nigdy jeszcze nie widziałam, a mieszkam od niego jakieś 700 metrów.
Uczestniczka warsztatów
Szkoła:
I Liceum Ogólnokształcące im. Marcina Kromera
Uczniowie:
klasa IIc i IId
Nauczycielki:
Eliza Niewiadomska, Katarzyna Nowak-Zabierowska
Trenerki:
Beata Godlewska, Antonina Stasiuk
Więcej informacji o Gorlicach znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:
Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.
Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.
