Olkusz

W dwudziestoleciu międzywojennym w Olkuszu działał ośrodek szkoleniowy dla przyszłych osadników w Izraelu, działały też liczne organizacje syjonistyczne. W mieście funkcjonowało wtedy 10 chederów oraz szkoła dla dziewcząt Bejt Jaakow. Część ludności żydowskiej zdołała opuścić miasto w 1939 r. Ci, którzy pozostali, w 1941 r. zostali umieszczeni w getcie, a rok później wywiezieni do Auschwitz-Birkenau. Obecnie po żydowskim życiu pozostało niewiele śladów. Olkuska synagoga została zniszczona przez hitlerowców, jedynie na dwóch tutejszych cmentarzach żydowskich zachowało się wiele nagrobków. Niektóre z macew są bardzo wiekowe, o czym świadczą m.in. wypukłe inskrypcje – stara forma tworzenia macew.

Uczniowie, którzy brali udział w warsztatach Szkoły Dialogu, mieszkają w większości w miejscowościach wokół Olkusza. Zajęcia były dla nich okazją, by dowiedzieć się więcej o historii miasta i zamieszkujących go niegdyś Żydach. Większość informacji, które zdobyli podczas spotkań z trenerkami, Agatą Jaworską i Weroniką Romanik, i w czasie własnych poszukiwań, była im wcześniej zupełnie nieznana. „Nigdy nie przypuszczałam, że w naszym mieście może być tak wiele zabytków oraz miejsc związanych z życiem Żydów” – mówiła jedna z uczestniczek programu. Na jednym z warsztatów uczniowie mieli okazję poznać p. Olgierda Dziechciarza – autora kilkunastu książek o dziejach ziemi olkuskiej, i p. Ireneusza Cieślika – teologa, współautora książki „Dzieci Soboru zadają pytania”, członka Zespołu Laboratorium WIĘZI. Obaj panowie zostali wyróżnieni Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała, za swoją działalność na rzecz upamiętniania społeczności Żydów w Olkuszu. Spotkanie było też szansą na rozmowę o losach wojennych mieszkańców pobliskich miejscowości, z których pochodzą uczniowie.

Finałowy projekt uczniów, wieńczący ich przygodę ze Szkołą Dialogu, przybrał formę gry miejskiej.

Jej odbiorcami byli uczniowie trzech olkuskich gimnazjów. Na początku wycieczki wszyscy goście obejrzeli krótką prezentację dotyczącą kultury żydowskiej i państwa Izrael. Następnie zostali podzieleni na 6 drużyn. Każda grupa otrzymała mapkę Olkusza oraz zadania dotyczące poszczególnych punktów wycieczki. Na trasie znalazł się:  pl. Augustynów na ul. Kościuszki (miejsce kaźni trzech Żydów podczas tzw. krwawej środy), tablica upamiętniająca synagogę na ul. Bóżniczej, stary cmentarz żydowski przy ul. Kolorowej, nowy cmentarz żydowski przy ul. Kantego, miejsce przy Starostwie Powiatowym, gdzie spędzono Żydów przed wywózką do obozu, stary cmentarz miejski przy ul. Kazimierza Wielkiego (pomnik ofiar mordu na Żydach) oraz dworzec PKP – miejsce wywozu Żydów do Auschwitz-Birkenau. „Dzięki temu projektowi udało nam się dotrzeć do tych wszystkich miejsc, ludzi, którzy nam pokazali swoją historię i historię tych ludzi, którzy już zginęli, którzy przeżyli tak wiele, czego nie wiedzieliśmy do tej pory” – mówi jedna z licealistek w filmie nakręconym samodzielnie przez uczniów po zakończeniu wycieczki „śladami olkuskich Żydów”.

Więcej informacji o Olkuszu znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.