Pińczów

Liceum Ogólnokształcące im. Hugona Kołłątaja

Synagoga w Pińczowie ma już ponad 400 lat. W czasie okupacji służyła jako garaż, potem jako skład materiałów budowlanych i nawozów sztucznych. Dziś jest siedzibą Muzeum Ponidzia. Od lat osiemdziesiątych w jej renowację zaangażowany jest p. Jerzy Znojek, dyrektor Muzeum Regionalnego. Na jednym z warsztatów Szkoły Dialogu opowiada on uczniom o swojej działalności. Młodzież słucha z uwagą, zadaje pytania, a potem sama opowiada o swoim projekcie i prosi o radę – po serii warsztatów z trenerkami Forum Dialogu uczniowie chcą przeprowadzić grę miejską śladami pińczowskich Żydów.
Ta rozmowa w szkolnej klasie to spotkanie lokalnych aktywistów – ludzi chcących przywrócić pamięć o mieszkańcach przedwojennego sztetla. Pamięć o mieście, w którym od XVI w. mieszkali Żydzi i które w szczytowym momencie w 89 proc. było zamieszkiwane przez Żydów, w którym istniały dwie synagogi, kilka chederów, jatki, mykwa, dwa kirkuty i żydowski szpital. Pamięć o mieście, gdzie działała żydowska farbiarnia, garbarnia, fabryka wyrobów bawełnianych i wody słodowej, odbywały się zjazdy Sejmu Żydów Korony, a w chasydzkim dworze mieszkał Chaim Miler Finkler. W końcu o mieście, skąd w 1942 r. do obozu zagłady w Treblince wywieziono około 3 tys. Żydów.

„Miasto, które było dla mnie miejscem, w którym się uczę, robię zakupy, otworzyło przede mną swoje drugie, stare oblicze. Uświadomiłam sobie, co przeszli ludzie, którzy niegdyś tutaj mieszkali. Zgłębiłam zagadnienia, których sama pewnie nigdy bym nie podjęła. Nie można pominąć tej historii Pińczowa, mimo że o niej się nie mówi. Warto przypomnieć to ludziom” – mówi jedna z pińczowskich licealistek po zakończeniu zajęć Szkoły Dialogu. W czasie warsztatów uczniowie samodzielnie odkrywali historię Pińczowa, korzystając z różnych publikacji, wypytując dziadków o wspomnienia sprzed wojny, eksplorując zbiory Muzeum Regionalnego. Na prośbę uczniów jedna z pracowniczek muzeum przetłumaczyła nawet kilka fragmentów z pińczowskiej Księgi Pamięci. Na zajęciach w szkole licealiści poznawali elementy kultury i religii żydowskiej, a także nabywali umiejętności zespołowej pracy projektowej. By przygotować grę miejską, podzielili się na 7 grup projektowych odpowiedzialnych za poszczególne zadania. „Każdy z nas niesamowicie pogłębił swoją wiedzę, dowiedzieliśmy się, jak bogata w historię jest nasza mała ojczyzna i zgodziliśmy się ze stwierdzeniem, że, «cudze chwalimy, a swojego nie znamy»” – wspominają przygotowania do wycieczki uczniowie z Pińczowa.

Całe przedsięwzięcie rozpoczęło się 3 czerwca o godzinie 10.00 w Parku Miejskim w Pińczowie. Licealiści zaprezentowali młodszym uczniom – gimnazjalistom – zdjęcia przedstawiające Pińczów w okresie międzywojennym. Zapomniane zakątki miasta i nieistniejące już budynki, uwiecznione na starych fotografiach, wzbudziły zainteresowanie także wielu dorosłych mieszkańców Pińczowa. Między rozwieszonymi zdjęciami pińczowskich Żydów uczniowie ustawili dwie sztalugi, na których rozwieszone były duże kartki z napisem „I Ty też możesz być częścią historii”. Mogli się na nich wpisać mieszkańcy Pińczowa, którzy obserwowali przebieg gry miejskiej. „To wspaniale, że młodzież kultywuje pamięć o dawnych mieszkańcach Pińczowa”, „Czujemy się nierozerwalną częścią naszego miasta i jego historii”, „Warto znać historię swojego miasta, kraju. Brawo za inicjatywę” – pisali.
Jedna z licealistek – Nicola Bębenek – pięknym głosem zaśpiewała piosenkę izraelską „Szema Israel Elochai”, a po niej zebrani uczniowie rozpoczęli rywalizację w ramach gry miejskiej. Każdy punkt gry-wycieczki śladami żydowskiego Pińczowa opatrzony był zadaniem do wykonania. Organizatorzy zadbali, by gra była ciekawa i dynamiczna, więc na uczestników czekało mnóstwo zagadek i quizów.

Gra rozpoczęła się na rynku, dawniej zamieszkiwanym głównie przez ludność żydowską. Drugim przystankiem była biblioteka miejska, gdzie licealiści opowiedzieli o działalności żydowskiego towarzystwa Tarbut, a uczestnicy wycieczki musieli odnaleźć jidyszową wersję „Lokomotywy” Juliana Tuwima. Kolejna stacja została przygotowana w miejscu, gdzie niegdyś funkcjonowała mykwa. Tam uczniowie opowiedzieli zebranym o znaczeniu czystości rytualnej w judaizmie. W pobliżu współczesnego szpitala miejskiego mówili z kolei o wybitnych lekarzach żydowskich, pracujących w Szpitalu Zakonnym. Przedostatni punkt zlokalizowano na terenie szkoły zawodowej, gdzie dawniej znajdował się cmentarz żydowski. Ostatnim punktem gry była sala główna pińczowskiej synagogi. Organizatorzy i uczestnicy uczcili tam pamięć zamordowanych w czasie wojny żydowskich mieszkańców miasta.
Wydarzenie na pińczowskim placu miejskim zgromadziło kilkudziesięcioosobową publiczność, uczniowie zadbali także o uwiecznienie ich działań w multimedialnej formie – powstał ciekawy film, a lokalne media licznie relacjonowały działania licealistów.

Miasto, które było dla mnie miejscem, w którym się uczę, robię zakupy, otworzyło przede mną swoje drugie, stare oblicze. Uświadomiłam sobie, co przeszło miasto i ludzie, którzy niegdyś tutaj mieszkali. Zgłębiłam zagadnienia, których sama pewnie nigdy bym nie podjęła. Nie można pominąć tej historii Pińczowa, mimo że o niej się nie mówi.

Uczestniczka warsztatów

Dowiedziałam się dużo rzeczy o wcześniejszym Pińczowie. Nie sądziłam, że ten temat tak bardzo mnie zaciekawi.

Uczestniczka warsztatów

Szkoła Dialogu nauczyła mnie, że nie wszystko jest takim, jakim się wydaje, bo ludzi postrzegamy głównie przez stereotypy, które uniemożliwiają nam obiektywne ich osądzenie. I właśnie Szkoła Dialogu łamie te stereotypy, pokazuje nam, że to, w jaki sposób postrzegamy ludzi, może być mylne.

Uczestnik warsztatów

Pińczów

Szkoła:
Liceum Ogólnokształcącym im. Hugona Kołłątaja
Wyróżnienie:
III miejsce na Gali Szkoły Dialogu 2013
Uczniowie:
I, II i III klasy
Nauczyciele:
Marta Nowak, Tomasz Pietrzykowski
Ekspert:
Jerzy Znojek
Trenerki:
Aneta Kulińska, Anna Geller

Więcej informacji o Pińczowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Darczyńcy

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

logo 2

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.

FOF właściwe