Pruszków

W Pruszkowie istniała szkoła żydowska, drewniana synagoga, mykwa i cmentarz. Działały także kluby i różne społeczne organizacje żydowskie, a ortodoksyjni Żydzi stanowili tam mocną i zwartą grupę. Po wybuchu wojny Niemcy utworzyli w  mieście getto. Podczas okupacji Żydzi wykonywali przymusowe prace w Zakładach Napraw Taborów Kolejowych i w innych fabrykach. Po zamknięciu getta w 1941 r. mieszkańcy zostali w większości wysłani do getta warszawskiego. Większość budynków w Pruszkowie została zburzona lub przebudowana. Z najważniejszych obiektów pozostał dziś kirkut oraz posadzka po mykwie, jak również kilka budynków mieszkalnych i zakładów należących niegdyś do żydowskich rodzin.

fot. M.Mitzner, W.Romanik

Uczniowie pruszkowskiego gimnazjum bardzo chętnie przyswajali wiedzę przekazywaną na warsztatach Szkoły Dialogu. Dowiedzieli się, czym  są mykwa, jatki, cheder. Oglądali film z przedwojennego sztetla, rysowali mapę przedwojennego miasteczka, spotkali się z dyrektorem Biblioteki Publicznej p. Grzegorzem Zegadło. Po zajęciach samodzielnie wyszukiwali potrzebne informacje w archiwach, rozmawiali ze starszymi członkami rodzin. Podczas zajęć  bardzo się zintegrowali, nauczyli się wzajemnej komunikacji, przekazywania  opinii zwrotnej i budowania ekipy projektowej. Ostatecznie postanowili zorganizować wycieczkę „Śladami pruszkowskich Żydów”. Gimnazjaliści sami ustalili punkty na trasie wycieczki, a także wymyślili wiele innowacyjnych elementów spaceru, jak gry edukacyjne, rebusy czy układanie fotografii z rozsypanki. W ramach przygotowań do wycieczki  samodzielnie  posprzątali teren dawnej mykwy. Przeprowadzili również sondę uliczną wśród starszych mieszkańców miasta oraz wywiad porównawczy ze swoimi rówieśnikami – przed i po wycieczce – na temat ich wiedzy o kulturze i historii Żydów. Swoje działania udokumentowali za pomocą fotografii i nagrania wideo, które zostało później zmontowane jako pamiątkowy film.

W wycieczkach – zorganizowano aż dwie edycje wydarzenia – wzięli udział uczniowie kilku klas gimnazjum oraz ich nauczyciele. Na trasie wycieczki znalazły się takie miejsca, jak teren dawnej gminy – miejsce po synagodze i mykwie, budynek żydowskiej biblioteki i jesziwy, siedziba żandarmerii okupacyjnej, czyli tzw. Dom pod Bocianem, teren getta i cmentarz żydowski. Uczniowie płynnie i dynamicznie opowiadali o żydowskiej społeczności przedwojennego Pruszkowa i o współczesnym państwie Izrael. Dla większości uczestników spaceru usłyszane informacje były zupełną nowością. Grupy uczniów opowiadały o realiach szkolnictwa żydowskiego oraz zasadach kuchni koszernej, czemu towarzyszyła degustacja tradycyjnych potraw – macy i ciasta z bakaliami. Poruszono też trudne kwestie istniejącego już od czasów starożytnych antysemityzmu, a na cmentarzu opowiadano o symbolach na zachowanych macewach.

Uczestnicy spaceru bardzo żywo reagowali na odbierane treści i wyrażali zainteresowanie kolejnymi tego typu przedsięwzięciami. „Chętnie powtórzyłabym taką przygodę” – powiedziała jedna z uczestniczek spaceru.

fot. M.Mitzner, W.Romanik

Więcej informacji o Pruszkowie znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Projekt zrealizowany dzięki wsparciu The Pratt Foundation.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.