Ruda Śląska

Po podziale Górnego Śląska filia gminy wireckiej znalazła się po stronie polskiej. Na czele gminy żydowskiej od 1922 r. jako prezes zarządu stanął Moritz Perel. Udział procentowy Żydów w składzie mieszkańców miasta był niewielki. Dzieje żydowskich mieszkańców Wirka kończą się wraz z wkroczeniem wojsk hitlerowskich w 1939 r. Zostali oni najprawdopodobniej wywiezieni do gett w miastach Zagłębia Dąbrowskiego.
Materialnych pozostałości po życiu społeczności żydowskiej w Rudzie Śląskiej prawie nie ma. Synagoga z Antonienhütte (Wirka) z powodu braku dokumentów oraz posiadanych fotografii należy do najbardziej tajemniczych i nierozpoznanych historycznie obiektów o charakterze sakralnym związanych z dziejami lokalnej społeczności żydowskiej. Przepiękna budowla nie przetrwała II wojny światowej, została zniszczona w 1939 r. Dzisiaj jedyny ślad po synagodze to domniemany fundament, a na miejscu, w którym się wznosiła, znajduje się parking.

Na początku 2013 r. została wydana książka Synagoga w Wirku – Ocalona Pamięć. Głównymi inicjatorami oraz realizatorami projektu byli Barbara i Adam Podgórscy.

W czasie wycieczki zorganizowanej przez uczestników i uczestniczki Szkoły Dialogu nastąpiło odsłonięcie tymczasowej tablicy wskazującej, gdzie mieściła się synagoga. Umieszczona została pod tablicą informującą o Szlaku Zabytków Techniki – bardzo popularnej trasy turystycznej w regionie. Na projekt uczniów złożyły się wycieczka, spektakl w szkole, wycieczka ulicą zabytków techniki, odsłonięcie tablicy upamiętniającej synagogę i wreszcie uroczystość na terenie właściwej synagogi – ułożenie ze świec napisu „Pamiętamy”. Ponadto zebrane zostały podpisy pod wnioskiem – zobowiązaniem w sprawie wybudowania pomnika lub utworzenia tablicy na miejscu, w którym stała niegdyś synagoga, upamiętniającego dzieje Żydów z Rudy Śląskiej.

W organizację wycieczki konkursowej zaangażowana była cała klasa. Tradycyjna wycieczka połączona została ze spektaklem w szkole, a zakończyła się odsłonięciem tablicy pamiątkowej i happeningiem.

Spektakl w szkole i happening obejmowały występ skrzypka – wszyscy organizatorzy i występujący mieli stroje stylizowane na epokowe – z międzywojnia lub też elementy strojów regionalnych. Ze względu na połączenie kilku twórczych elementów oraz na fakt, że uczniom (dzięki wsparciu nauczycielki) udało się zaangażować w swoje działania bardzo szerokie kręgi społeczne oraz przekonać administrację miasta do odsłonięcia tablicy pamiątkowej, wycieczka i wydarzenia towarzyszące mogą być ocenione nie tylko jako niezwykle ambitne, ale też wynikające z trafnego rozpoznania potrzeb i możliwości miejscowości. Jako sprawozdanie z wycieczki i podsumowanie przedsięwzięcia powstał film oraz folder ze zdjęciami.

Należy podkreślić fakt zaangażowania tak wielu różnorodnych środowisk tworzących społeczność Rudy. Na wycieczkę zaproszeni zostali przedstawiciele administracji miasta, Gminy Żydowskiej z Katowic, delegacji radnych i młodzieży z całego miasta, przedstawiciele organizacji zajmujących się kwestiami dziedzictwa kulturowego miasta oraz mieszkańcy, którzy mieszkali w pobliżu synagogi. W wycieczce i marszu do miejsca, gdzie kiedyś stała synagoga, wzięło udział łącznie 177 osób..

Tytuł finalisty na Gali Szkoły Dialogu 2013

Więcej informacji o Rudzie Śląskiej znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Program Szkoła Dialogu w Rudzie Śląskiej został zrealizowany dzięki wsparciu TRISHII i FREDA MARGULIES.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.