Zduńska Wola

W drugiej połowie XIX w. Żydzi  tworzyli liczną grupę wśród rzemieślników i właścicieli fabryk. Przed wojną stanowili 36 proc. mieszkańców miasta. Dziś ślady ich obecności znajdują się głównie w centrum  Zduńskiej Woli – dziedzictwo żydowskie obejmuje przedwojenną zabudowę wokół Rynku i ulic Dąbrowskiego, Fabrycznej, Kościelnej i Łaskiej, a także cmentarz żydowski – ogrodzony i zadbany, z tysiącami świetnie zachowanych macew. Przy ul. Sieradzkiej znajduje się budynek dawnej mykwy, chederu i gminy żydowskiej. Za budynkiem, w miejscu rozebranej podczas wojny synagogi, stoi oryginalna żelazna brama wejściowa na plac synagogi. W Muzeum Historii Miasta istnieje ogromne archiwum i zbiór zdjęć przedstawiających zarówno przedwojenne życie społeczne, kulturalne i rodzinne, jak i zdjęcia z czasu okupacji, getta i jego likwidacji. W Zduńskiej Woli odnaleźć można zabytki industrialnej i postindustrialnej architektury, których właścicielami byli przedwojenni Żydzi. W mieście znajduje się także XIX-wieczny Browar Staropolski,  produkujący  sześć rodzajów koszernego piwa, głównie na eksport.

Uczniowie postanowili, że swoim projektem włączą się w organizację Nocy Muzeów w Zduńskiej Woli. Wpadli na pomysł odtworzenia przedwojennych zdjęć miasta – zaprosili mieszkańców do sfotografowania się w aranżacji będącej kopią oryginału. Innym pomysłem było wykonanie muralu z nazwą miasta zapisaną po hebrajsku, a także poczęstunek ciastkami w kształcie gwiazdy Dawida. Na kilka tygodni przed wycieczką gimnazjaliści spotkali się z p. Tomaszem Polkowskim – dyrektorem Muzeum Historii Miasta – i jego żoną, p. Kamilą Klauzińską – lokalną historyczką i hebraistką. Pan Polkowski udostępnił uczniom niepublikowane zdjęcia z muzealnego archiwum, a także miejsce na ich działania podczas Nocy Muzeów. Pani Klauzińska wytłumaczyła gimnazjalistom podstawy języka hebrajskiego i pomogła w stworzeniu szablonu na mural. Na krótko przed wycieczką grupa uczniów zajmująca się promocją wydarzenia przygotowała plakaty i ulotki informacyjne. Łącznie rozdano 300 sztuk materiałów promocyjnych. W dzień przed wycieczką uczniowie opanowali szkolną kuchnię i w ciągu czterech godzin przygotowali 300 sztuk ciasteczek w kształcie gwiazdy Dawida.

W końcu nadszedł długo oczekiwany 16 maja – dzień wycieczki i tworzenia muralu w ramach Nocy Muzeów w Zduńskiej Woli. W pierwszej wycieczce o godzinie 15.00 wzięło udział ok. 10 osób, w drugiej turze o godzinie 18.00 ok. 25 osób. Trasa wycieczki obejmowała miejsce po synagodze, mykwie i placu targowym.

Stamtąd, idąc wzdłuż przedwojennych kamienic i budynku fabryki, uczestnicy spaceru doszli do bramy getta i miejsca kaźni po likwidacji getta.

Możliwość zapisania swojego imienia po hebrajsku okazała się największą atrakcją wieczoru. Bardzo wielu mieszkańców Zduńskiej Woli wzięło udział w projekcie malowania muralu, a napis Zduńska Wola po hebrajsku stworzony został na płytach gipsowych przy pomocy szablonu i sprayu. Uczestnicy Nocy Muzeów wzięli także udział w nadawaniu nowego życia starym fotografiom. Mieszkańcy chętnie godzili się na sfotografowanie w miejscu i pozie wzorowanych na zdjęciach archiwalnych. W sumie w projekcie wzięło udział ponad 350 osób.

W wyniku bliskiej współpracy uczniów z Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola, dyrektor muzeum p. Tomasz Polkowski wpadł na pomysł stworzenia wolontariackiej grupy młodzieżowej, która mogłaby zająć się poszerzaniem zbiorów muzeum. Rodzice, nauczyciele oraz przedstawiciele instytucji wspierających uczniów byli pod wrażeniem ogromu pracy, jaki młodzież włożyła w całe przedsięwzięcie. Również po wypowiedziach gimnazjalistów można sądzić, że udział w projekcie był dla nich niezapomnianą przygodą. „W trakcie tych czterech zajęć dowiedziałam się więcej niż przez cały rok w szkole” – powiedziała nam nawet jedna z uczestniczek warsztatów.

Więcej informacji o Zduńskiej Woli znajdziesz na stronie Wirtualny Sztetl:

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu. Poprzez restytucję mienia ofiar Holokaustu, Claims Conference wspiera organizacje na całym świecie w działaniach edukacyjnych na temat Holokaustu oraz na rzecz zachowania pamięci o ofiarach Zagłady.

Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

Dziękujemy Friends of the Forum za wsparcie programu edukacyjnego Szkoła Dialogu.