Liderzy Dialogu organizowali wydarzenia upamiętniające 75. rocznicę Aktion Reinhardt i akcji likwidacyjnych gett w ich miejscowościach. Zapraszamy do zapoznania się z archiwum wydarzeń poniżej:

4-28 sierpnia – Białystok – Dorota Budzińska Mark Podwal: Kadisz dla Dąbrowy – wystawa w ramach obchodów 74. rocznicy wybuchu powstania w białostockim getcie. Więcej o wystawie

9-13 sierpnia – Rymanów – Stowarzyszenie Spotkanie Rymanów (Magdalena Zykiert, Michał, Joanna and Adam Lorenc) 

X Dni Pamięci w Rymanowie. 75 rocznica Zagłady Żydów Rymanowa „Byliśmy, Jesteśmy”. Więcej informacji o wydarzeniu Program wydarzenia

fot. J.Więcław

12 sierpnia – Ochotnica Górna – Tadeusz Królczyk

Upamiętnienie 75. Rocznicy Zagłady Żydowskich Mieszkańców Powiatu Nowotarskiego w ramach Festiwalu Wolna Republika Ochotnica

20 sierpnia – Otwock, Falenica – Monika Czub Doroczny Marsz Pamięci, upamiętniający likwidację otwockiego getta. Program wydarzenia w PDF

3 września – Nowy Targ – Karolina Panz

Wspomnienie o Żydowskich Mieszkańcach Powiatu Nowotarskiego: spacer pamięci, modlitewne spotkanie ekumeniczne, złożenie wiązanek i kamieni przy pomniku ku czci ofiar Zagłady

27 sierpnia – Rabka-Zdrój – Narcyz Listkowski, Michał Rapta

27 sierpnia Liderzy Dialogu z Rabki-Zdroju – Michał Rapta i Narcyz Listkowski – uczcili pamięć zamordowanych żydowskich mieszkańców Rabki Spacerem Pamięci. W obchodach wzięli udział liczni przedstawiciele społeczności żydowskiej, między innymi reprezentanci Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu”, rabin Eliezer Gurary z Krakowa, przedstawiciele Centrum Społeczności Żydowskiej w Krakowie i Ocalała z Zagłady Hanna Kleinberg. Obecni byli także członkowie władz lokalnych, które objęły wydarzenie honorowym patronatem, oraz mieszkańcy Rabki.

Podczas Spaceru uczestnicy mogli wysłuchać wykładów na temat tętniącego przedwojennego życia żydowskiego w Rabce i jego tragicznym końcu podczas Aktion Reinhardt i deportacji do obozu zagłady w Bełżcu. Na cmentarzu uczestnicy złożyli na grobach kamienie, na których widniały imiona i nazwiska zamordowanych osób.

Dzięki staraniom rabczańskich Liderów i przy wsparciu władz powiatu w miejscu, w którym przed wojną stała synagoga, powstała tablica upamiętniająca. Informuje ona o historii tej okolicy i przypomina historię społeczności żydowskiej, która przed wojną zamieszkiwała Rabkę.

fot. K.Witek

27 sierpnia – Zduńska Wola – Kamila Klauzińska, Tomasz Polkowski

„Nie wolno nam zapomnieć. Musimy utrwalić pamięć o tych, którzy zniknęli z naszego społeczeństwa, choć jeszcze przed drugą wojną światową byli jego ważną częścią” – mówi Estelle Rozinski, australijska artystka urodzona w Zduńskiej Woli, autorka prezentowanej w Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola wystawy „Missing Mezzuzot of Zduńska Wola. The First Hundred”. Interaktywna instalacja składająca się z 3000 „mezuz” ma być symbolicznym upamiętnieniem każdej z żydowskich rodzin mieszkających w Zduńskiej Woli przed wojną. W realizacji projektu uczestniczyła dwójka Liderów Dialogu: Kamila Klauzińska i Tomasz Polkowski, jest on częścią obchodów 75. rocznicy likwidacji getta w Zduńskiej Woli. Historia tej współpracy została ostatnio opisana w artykule, który ukazał się w Newsweek Polska.

Wystawę będzie można oglądać do listopada 2017. Projekt składa się z dwóch części. Każda przedwojenna żydowska rodzina jest upamiętniona mezuzą, która w środku ma nie tylko dwa pierwsze fragmenty Szemy, ale także ziemię z Jerozolimy (symbolizującą żydowską jedność) i cienką warstwę ziemi ze Zduńskiej Woli (symbol kwitnącego żydowskiego życia w tym mieście przed wojną). W przypadku rodzin, których członkowie przeżyli Zagładę, w mezuzie znajduje się także ziemia z jej obecnego miejsca zamieszkania, symbolizująca przetrwanie i ciągłość przyszłych pokoleń. Druga część wystawy jest dostępna online (strona jest aktualnie rozbudowywana) – to internetowe repozytorium rodzinnych opowieści, dokumentów, anegdot i zdjęć, wzbogacone dodatkowo o zapis wideo wykładów Kamili Klauzińskiej na temat historii lokalnej społeczności żydowskiej. Każdy może wziąć udział w budowaniu tej rosnącej bazy osobistych opowieści ludzi o korzeniach w Zduńskiej Woli.

21-26 sierpnia – Mińsk Mazowiecki – Katarzyna Łaziuk

21 sierpnia w Mińsku Mazowieckim odbyły się obchody 75. Rocznicy Zagłady Żydów Mińska Mazowieckiego, zorganizowane przez Liderkę Dialogu, Katarzynę Łaziuk, Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego i Gminę Wyznaniową Żydowską w Warszawie. Goście zgromadzeni na oficjalnej ceremonii na cmentarzu żydowskim wzięli udział we wspólnej żydowsko-chrześcijańskiej modlitwie, po której nastąpiło wyczytanie imion mińskich ofiar Zagłady.

Wydarzenia towarzyszące rocznicy odbywały się przez kilka kolejnych dni. Wśród nich było publiczne odczytanie relacji świadków tragicznych wydarzeń z 1942 roku, otwarcie wystaw pokazujących żydowską historię Mińska Mazowieckiego, spacery historyczne po mieście, koncerty i pokazy filmowe.

fot. K.Łaziuk

Dni Pamięci o Ofiarach Likwidacji Gett – Mszana Dolna – Limanowa – Stary Sącz – Biecz – Gorlice – Grybów – Biała Niżna – Nowy Sącz – „Sądecki Sztetl”, program historyczny realizowany w ramach Fundacji Nomina Rosae (Łukasz Połomski, Maciej Walasek, Artur Franczak, Maria Molenda, Edyta Danielska)

fot. Sądecki Sztetl

3-6 sierpnia – Radom – Zbigniew Wieczorek

5 sierpnia, w ramach upamiętnienia 75. rocznicy likwidacji radomskiego getta i zagłady niemal całej żydowskiej społeczności tego miasta, nastąpiło uroczyste otwarcie Szlaku Pamięci Żydów Radomskich „Ślad”. Powstanie Szlaku dwunastu miejsc o ogromnym znaczeniu dla historii żydowskiej społeczności Radomia jest spełnieniem marzenia trzech osób związanych z Forum Dialogu: Przyjaciółek Forum Sharon Grosfeld i Hildy Chazanowitz, których rodziny pochodzą z Radomia, oraz Zbigniewa Wieczorka, Lidera Dialogu. Choć na żywo mieli okazję tylko do krótkiego spotkania podczas wizyty studyjnej w 2015 roku, to mimo bariery językowej i geograficznej już rok później tej niezwykłej trójce udało się zorganizować pierwszą od dziesięcioleci kolację sederową w Radomiu (film z tego wzruszającego wydarzenia). W tym roku wspólnie byli świadkami kolejnej zakończonej sukcesem inicjatywy w dziele upamiętniania radomskiej społeczności żydowskiej.

Wydarzenia towarzyszące otwarciu szlaku odbyły się w dniach 3-6 sierpnia. Organizatorzy zorganizowali wystawy, koncerty, pokazy filmowe, prezentacje, warsztaty oraz spotkanie promocyjne pierwszego polskiego wydania „Księgi Radomia. Historii zgładzonej przez nazistów społeczności żydowskiej w Polsce”, księgi pamięci radomskich Żydów. Splot wydarzeń, który doprowadził do ukazania się polskiej edycji książki jest świetnym przykładem na to, jak wysiłek włożony w ułatwianie nawiązywania więzi z czasem przynosi niezwykłe owoce. Angielskie wydanie „Księgi” dostaliśmy od Przyjaciela Forum, Irvinga Kempnera, którego rodzina od strony matki pochodziła z Radomia. Podczas Ogólnopolskiej Konferencji Liderów Dialogu 2014 Andrzej Folwarczny przekazał książkę Zbigniewowi Wieczorkowi. Poruszony tym gestem i przekonany o wielkiej wadze tych relacji dla swojej misji upamiętniania żydowskich mieszkańców Radomia Lider Dialogu obiecał wtedy, że doprowadzi do wydania polskiej edycji, i słowa dotrzymał.

fot. Z.Radzik

6 sierpnia – Dukla – Jacek Koszczan

Modlitwa ekumeniczna z okazji 75. Rocznicy zagłady Żydów z Dukli i okolic w ramach IV Dni Kultury Żydowskiej w Dukli – Ocalmy Pamięć.

Więcej informacji o wydarzeniu na Facebooku

fot. J.Koszczan, MandalaStudio Monika Jakieła

21 lipca – Dębica – Ireneusz Socha

21 lipca w Dębicy odbyły się obchody 75. rocznicy likwidacji getta. Uroczystość została zorganizowana przez Lidera Dialogu, Ireneusza Sochę, a wsparcia udzielił burmistrz Dębicy. Zgromadzeni złożyli hołd pamięci ponad 500 Żydów zamordowanych w lipcu 1942 roku i pochowanych w masowym grobie, a także dębickim ofiarom obozów śmierci. Przypomniano też postaci Leokadii i Aleksandra Mikołajkowów, Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, którzy ratowali dębickich Żydów podczas okupacji.

Wagę uroczystości podkreśliła obecność licznych gości, członków zarówno polskiej, jak i międzynarodowej społeczności żydowskiej. Obecni byli: Tadeusz Jakubowicz, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, rabin Avi Baumol z Krakowa, którego rodzice pochodzili z Dębicy i zostali tam zamordowani, a także profesor Jonathan Webber, który jest zaangażowany w renowację cmentarza w pobliskim Brzostku, swojej rodzinnej miejscowości. Wśród gości z Izraela były przedstawicielki Związku Dębiczan w Izraelu: Nova Rotenberg i Esther Mayer, córka Meira Goldmana, syna przedostatniego przedwojennego prezesa Gminy Żydowskiej w Dębicy. W upamiętnieniu wzięło udział także wielu mieszkańców Dębicy i przedstawiciele lokalnych władz, a uroczystość została opisana przez lokalne media.

fot. J.Więcław